Τα μυστικά μιας χαμένης ελληνικής πόλης

 Τα μυστικά μιας χαμένης πόλης, που ενδεχομένως να ενέπνευσε έναν από τους μεγαλύτερους μύθους παγκοσμίως -το μύθο της χαμένης Ατλαντίδας- αναδύθηκαν από τα βάθη της θάλασσας στη νότια Ελλάδα.

Μετά από εξερεύνηση μίας ομάδας Άγγλων και Ελλήνων αρχαιολόγων και θαλάσσιων γεωλόγων, και γνωστή με την ονομασία Παυλοπέτρι, η βυθισμένη πόλη πιθανολογείται ότι έχει ηλικία 5.000 ετών, ενώ το μέγεθος και ο πλούτος της σε λεπτομέρεια είναι άνευ προηγουμένου, όπως αναφέρουν οι ειδικοί.
«Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία πως πρόκειται για την αρχαιότερη βυθισμένη πόλη στον κόσμο,» δήλωσε ο Τζον Χέντερσον, καθηγητής υποβρύχιας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νόττινχαμ. «Υπάρχουν ερείπια που χρονολογούνται από το 2800 μέχρι το 1200 π.Χ., πολύ πριν τις δοξασμένες εποχές της αρχαίας Ελλάδας. Υπάρχουν αρχαιότερες βυθισμένες περιοχές ανά τον κόσμο, αλλά καμία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως οργανωμένη πόλη, όπως είναι αυτή, και αυτό είναι που την κάνει και μοναδική.»
Η βυθισμένη πόλη, που καταλαμβάνει έκταση 3.000 τετραγωνικά μέτρα στο βυθό του ωεκανού, βρίσκεται ανοιχτά της νότιας Πελοποννήσου και πιστεύεται ότι βυθίστηκε γύρω στο 1000 π.Χ. Αν και ανακαλύφθηκε πρώτη φορά από έναν Βρετανό ωκεανογράφο, πριν από περίπου 40 χρόνια, φέτος κατάφεραν οι θαλάσσιοι γεωλόγοι, με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας, να μελετήσουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τα ερείπια.
Τα ευρήματά τους ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Χάρη στη μετακινούμενη άμμο και ένα κόλπο που προστατεύει την πόλη, η εξερεύνηση έφερε στο φως έναν κόσμο από κτίσματα, αυλές, δρόμους, θαλαμωτούς λίθινους τάφους και εκκλησίες. Επιπλέον, ο βυθός ήταν γεμάτος με χιλιάδες θραύσματα κεραμικών αγγείων.
«Βρήκαμε κεραμικά που χρονολογούνται από το τέλος της λίθινης εποχής, γεγονός που δείχνει ότι η πόλη κατοικείτο πριν από 5.000 χρόνια, δηλαδή τουλάχιστον 1.200 χρόνια νωρίτερα απ' ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα,» υποστήριξε ο Χέντερσον, ο οποίος ήταν και ένας από τους συντονιστές της υποβρύχιας έρευνας.
«Οι έρευνές μας έδειξαν ακόμα πάνω από 9.000 τετραγωνικά μέτρα νέων κτηρίων. Αυτό όμως που μας εξέπληξε περισσότερο ήταν η ανακάλυψη ενός πιθανού μεγάρου, μίας μνημειώδους κατασκευής με έναν τεράστιο ορθογώνιο προθάλαμο, στοιχείο που δείχνει και αυτό με τη σειρά του πως στην πόλη διέμενε μία ελίτ, ανεβάζοντας αυτομάτως το στάτους της πόλης.»

Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη υποθαλάσσια πόλη μέχρι στιγμής, αυτή εδώ δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να καταλάβουν τον τρόπο με τον οποίο ήταν δομημένη η Μυκηναϊκή κοινωνία.
«Είναι ένα σημαντικό στοιχείο γιατί εξαιτίας της βύθισής της, η πόλη δεν ξανακατοικήθηκε ποτέ,» σημειώνει ο Ηλίας Σπονδύλης, επίσης ένας από τους συντονιστές της έρευνας και επικεφαλής της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων της Ελλάδας. «Είναι σαν να έχει παγώσει μία στιγμή του παρελθόντος.»


Οι θαλάσσιοι γεωλόγοι καλούνται να βρούνε τα αίτια που οδήγησαν στη βύθιση της πόλης. Κάποιες από τις θεωρίες υποστηρίζουν πως είτε ανέβηκε η στάθμη της θάλασσας, είτε υποχώρησε το έδαφος εξαιτίας των σεισμών, είτε βυθίστηκε από κάποιο τσουνάμι.
«Ο συνδυασμός των δύο πρώτων θεωριών είναι το πιο πιθανό σενάριο,» υποστηρίζει ο Δημήτρης Σακελλαρίου από το Ελληνικό Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας. «Είναι πραγματικά εκπληκτικό αν αναλογιστεί κανείς ότι αποτελεί την αρχαιότερη βυθισμένη πόλη. Δεν δείχνει μόνο πως ζούσαν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή, αλλά έχει τεράστιο ενδιαφέρον και για τους φυσικούς επιστήμονες, καθώς τα νερά γύρω από την πόλη είναι πολύ ρηχά.»
Οι κάτοικοι της Νεάπολης είναι ενθουσιασμένοι με την ανακάλυψη αυτή. «Οι παλαιότερες γενιές πάντα έλεγαν ότι κάτι υπήρχε εκεί αλλά κανείς δεν είχε ιδέα για το μέγεθός του,» δήλωσε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος της Νεάπολης, Γιάννης Κουσούλης.
Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται μία βυθισμένη πόλη στην Ελλάδα και η οποία προηγείται χρονολογικά της εποχής που ο Πλάτωνας έγραψε την αλληγορική του ιστορία για τη βυθισμένη Ατλαντίδα.
«Η Ατλαντίδα ήταν ένας μύθος αλλά είναι ένας μύθος που συντηρεί για χρόνια τις υποβρύχιες εξερευνήσεις,» δήλωσε ο κύριος Σακελλαρίου. «Λιγότερο από το 1% του βυθού των ωκεανών σε όλο τον κόσμο έχει εξερευνηθεί. Πρόκειται για ένα μοναδικό εύρημα αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα πράγματα εκεί κάτω που περιμένουν από εμάς να τα ανακαλύψουμε.»

Ανακαλύφθηκε η πρώτη φυτοφάγος αράχνη στον κόσμο

Αμερικανοί και Καναδοί επιστήμονες ανακάλυψαν στην Κεντρική Αμερική και το Μεξικό μια αράχνη, η οποία είναι η μόνη γνωστή μέχρι σήμερα ανάμεσα στα περίπου 40.000 είδη σαρκοβόρων αραχνών, η οποία είναι σχεδόν αποκλειστικά φυτοφάγος.
Η αράχνη, με την επιστημονική ονομασία Bagheera kiplingi, τρέφεται κυρίως με πρωτεϊνούχα πολύ θρεπτικά φύλλα από άγρια φυτά ακακίας και δεν χρειάζεται να φτιάχνει ιστό για να «τυλίξει» τα θύματά της. Μάλιστα χρησιμοποιεί το δίχτυ του ιστού για πιο «ειρηνικές» δραστηριότητες, καθώς οι μητέρες αράχνες φτιάχνουν με αυτό μια φωλίτσα για τα παιδιά τους.
Η αράχνη έχει μήκος πέντε έως έξι χιλιοστών, είναι πολύ γρήγορη, ικανή για μεγάλα άλματα και διαθέτει εξαίσια όραση. Είναι επίσης ιδιαίτερα επιδέξια να αποφεύγει τα επιθετικά μυρμήγκια που συμβιούν πάνω στα δέντρα της ακακίας και τα προστατεύουν από επιδρομείς που επιβουλεύονται τα φύλλα της, όπως η συγκεκριμένη αράχνη.
Η ανακάλυψη έγινε από ομάδα ερευνητών υπό τον Κρίστοφερ Μίχαν του πανεπιστημίου Βιλανόβα των ΗΠΑ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό βιολογίας «Current Biology», σύμφωνα με το BBC, το Νew Scientist και το βρετανικό Τύπο.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι η μόνη γνωστή αράχνη που σκοπίμως αναζητά την τροφή της στα φύλλα των δέντρων και η διατροφή της είναι σχεδόν πλήρως φυτοφαγική (αν και, κατά διαστήματα, δεν αντιστέκεται στον πειρασμό να φάει μικρές προνύμφες μυρμηγκιών). Πάντως η διατροφή της εκτιμάται ότι είναι κατά 90% φυτοφαγική. Ορισμένες άλλες αράχνες (γύρω στα 40 - 50 είδη) απλώς περιστασιακά συμπληρώνουν την κρεατοφαγική διατροφή τους με λίγο νέκταρ λουλουδιών ή γύρη.
Σύμφωνα με τους βιολόγους, οι οποίοι εξεπλάγησαν με την ανακάλυψη, επειδή μέχρι τώρα θεωρούσαν ότι η φυσιολογία των αραχνών δεν τους επέτρεπε να είναι φυτοφάγες, ο ανταγωνισμός στους τροπικούς είναι έντονος, συνεπώς αν ένας οργανισμός κάνει κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους, έχει ένα εξελικτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επιπλέον, επειδή τα φυτά της ακακίας προστατεύονται από τα μυρμήγκια, δεν έχουν τις χημικές άμυνες που διαθέτουν άλλα φυτά, με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερο στις συγκεκριμένες φυτοφάγες αράχνες να βρουν τροφή από τα φύλλα αυτών των δέντρων.
Οι επιστήμονες επίσης παρατήρησαν ότι οι φυτοφάγες αράχνες είναι λιγότερο ανταγωνιστικές μεταξύ τους και πιο συνεργατικές, καθώς υπάρχει αφθονία τροφής στα δέντρα και δεν χρειάζεται να τσακωθούν μεταξύ τους για το ποια θα πρωτοφάει. Μια ακόμα σημαντική λεπτομέρεια: η φυτοφαγία έχει αλλάξει άλλη μια παραδοσιακή συνήθεια σε σχέση με τις υπόλοιπες αράχνες. Οι θηλυκές φυτοφάγες δεν τρώνε τους αρσενικούς συντρόφους τους αμέσως μετά τη συνουσία

Νέες εκτιμήσεις της NASA για τον «Άποφι»

Μειώθηκαν οι πιθανότητες πρόσκρουσης του μεγάλου αστεροειδή «Άποφι» στη Γη το 2036, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις της NASA, η οποία υποβάθμισε την απειλή.
Ο «Άποφις», ο οποίος έχει μέγεθος όσο περίπου δυόμισι ποδοσφαιρικά γήπεδα, προσήλκυσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον, όταν ανακαλύφθηκε το 2004 και χαρακτηρίστηκε δυνητική απειλή για τον πλανήτη μας, με πιθανότητες που αρχικά εκτιμήθηκαν σε μια στις 45.000 να πέσει πάνω στη Γη στις 13 Απριλίου 2036. Η νέα εκτίμηση κατεβάζει πλέον τις πιθανότητες σε μια στις 250.000, σύμφωνα με τα πρακτορεία Γαλλικό και Ρόιτερ.
«Η βελτιωμένη εκτίμηση για την πορεία του αστεροειδή σημαίνει ότι ο «Άποφις» συνιστά μια ευκαιρία να τον μελετήσουμε επιστημονικά και όχι να τον φοβόμαστε», δήλωσε ο Ντον Γιέομανς, διευθυντής στη NASA του γραφείου παρακολούθησης των αντικειμένων που πλησιάζουν τη Γη.
Αρχικά οι αστρονόμοι είχαν εκτιμήσει ότι ο μήκους 270 μέτρων αστεροειδής είχε όχι αμελητέες πιθανότητες (2,7%) να πέσει στη Γη το 2029, αλλά οι κατοπινοί υπολογισμοί απέκλεισαν τελικά αυτή την πιθανότητα, καθώς εκτιμήθηκε ότι ο «Άποφις», εκείνη την ημερομηνία, θα περάσει σε απόσταση περίπου 30.000 χλμ. από τον πλανήτη μας.

Στο Ισραήλ έφτασε το τσουνάμι από το ηφαίστειο της Σαντορίνης

Η καταστροφική έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης προκάλεσε ένα τεράστιο τσουνάμι που σάρωσε την Ανατολική Μεσόγειο και έφτασε μέχρι τις ακτές του σημερινού Ισραήλ, σύμφωνα με μια νέα έρευνα Ισραηλινών, Αμερικανών και Καναδών επιστημόνων.
Η έκρηξη, μια από τις μεγαλύτερες της αρχαιότητας, υπολογίζεται ότι έγινε μεταξύ του 1630 π.Χ και του 1550 π.Χ. και κατέστρεψε τον Μινωικό πολιτισμό, ενώ μπορεί επίσης να ενέπνευσε τον πλατωνικό μύθο της Ατλαντίδας.
Σύμφωνα με τη νέα διεθνή γεωλογική έρευνα, το τσουνάμι ίσως ήταν τόσο ισχυρό, που ταξίδεψε περίπου 1.000 χλμ. από τη Σαντορίνη για να φτάσει στις πιο μακρινές ακτές της Ανατολικής Μεσογείου, εναποθέτοντας ένα στρώμα φερτών υλών, πάχους άνω των 40 εκατοστών, στις ακτές του σημερινού Ισραήλ.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου του περιοδικού "Geology" (Γεωλογία) της Γεωλογικής Εταιρίας της Αμερικής, έγινε από ομάδα επιστημόνων υπό τη θαλάσσια γεω-αρχαιολόγο Μπέβερλι Γκούντμαν-Τσερνόφ του Διαπανεπιστημιακού Ινστιτούτου Θαλασσίων Επιστημών στο Εϊλάτ του Ισραήλ.
Οι ερευνητές ερεύνησαν σε βάθος 10- 20 μέτρων στα ανοιχτά της ακτής της Καισάρειας στο Ισραήλ και συνέλλεξαν δείγματα από το βυθό, τα οποία ανέλυσαν. Μέσα σε αυτά βρήκαν στοιχεία για φερτές ύλες και ιζήματα πάχους περίπου 40 εκατοστών, τα οποία εναποτέθηκαν από το τσουνάμι, περίπου την εποχή που εκτιμάται ότι εξερράγη το ηφαίστειο του Αιγαίου.
Η ανακάλυψη έγινε τυχαία, καθώς οι επιστήμονες μελετούσαν το βυθό για να προσδιορίσουν τις αιτίες καταστροφής του αρχαίου λιμανιού της Καισάρειας, πιθανότατα από σεισμούς και τσουνάμι. Οι ερευνητές βρήκαν ίχνη από δύο μεταγένεστερα τσουνάμι (ένα της ρωμαϊκής κι ένα της βυζαντινής εποχής) και τελικά πρόσεξαν ότι υπήρχαν σαφείς ενδείξεις για ένα ακόμα αρχαιότερο τσουνάμι, που συνέδεσαν με το ηφαίστειο της Σαντορίνης.
Οι επιστήμονες σκοπεύουν να κάνουν νέες έρευνες πλησιέστερα στη Σαντορίνη, όπως στην Κρήτη και στις μικρασιατικές ακτές της Τουρκίας. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι η κατανόηση του τσουνάμι της Σαντορίνης και της δυνητικής καταστροφικότητας μιας ηφαιστειακής έκρηξης θα βοηθήσουν την καλύτερη προετοιμασία των παράκτιων περιοχών για ένα πιθανό μελλοντικό συμβάν, με δεδομένο ότι οι ακτές της Ανατολικής Μεσογείου είναι πυκνοκατοικημένες και διαθέτουν ευαίσθητες υποδομές, όπως σταθμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Σύμφωνα με το Live Science, η Μπέβερλι Γκούντμαν εκτίμησε ότι στο μέλλον δεν μπορεί να αποκλειστεί ένα μελλοντικό μεγάλο τσουνάμι στην περιοχή.

Link: Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία στη διεύθυνση:
http://geology.gsapubs.org/content/37/10/943.abstract